Жыртыс – әдетте көлемі 30х30 см-ден 50х50 см-ге дейін болатын мата бөлігі (қиынды) Бұл сөздің өзі қазақ тіліндегі жырту сөзінен шыққан. Жыртыс маңызды іс-шараларға – тойға, сәбидің дүниеге келуіне, қарттарды жерлеу рәсіміне қатысқан барлық әйелдерге таратылады. И.В. Октябрьская мен З.К. Сұрағанованың айтуынша, қазақтар арасында жыртыс бөлу нәтижесінде алынған үлесті құрады. Тұтас матадан жыртылған мата қасиетті мағынаға ие сыйлық ретінде қарастырылды. Жыртыстарда қыздарын күйеуге беруін, мұрагерінің дүниеге келуін және т.б. тойлап жатқан адамдардың бақытының бір бөлігі болады деген сенім бар. Қазақтардың түсінігінше, жыртыста олардың иелерінің бақыты, байлығы мен құнарлылығы болды [12, 436 б.]
Орталық Азияның басқа халықтары да осындай пікірді ұстанды. Бұл дәстүр этнографиялық әдебиеттерде бірнеше рет атап өтілген. Мысалы, ұзақ та бақытты ғұмыр кешкен адамды жерлеу рәсімінде оның жеке заттары жыртылып, жиналғандарға үлестірілді.
